Coraz częściej lekarze zawracają uwagę, że regularne badania kontrolne krwi umożliwiają wczesne wykrycie chorób cywilizacyjnych, między innymi cukrzycy, oraz chorób krążenia. Dzięki temu można szybciej wprowadzić odpowiednie metody leczenie i zminimalizować problem. Młodzi ludzie badania krwi powinni wykonywać raz na 2-3 lata. Jednak wraz z wiekiem ich częstotliwość się zwiększa. Jakie podstawowe badania krwi trzeba wykonywać? Jakie są ich normy? Co dokładnie oznaczają? Podpowiemy w tym poradniku.

Morfologia – z czego składa się krew?

Morfologia to badanie oceniające ilość oraz jakość składników morfotycznych krwi. Umożliwia ogólną ocenę zdrowia pacjenta i wykrycie procesów zapalnych zachodzących w organizmie. Zmiany w morfologie i rozmazie wskazują, czy przyczyną infekcja jest bakteria, czy wirus. Morfologia obejmuje kilkanaście pozycji:

Hemoglobina (Hb) – białko zawarte w erytrocytach odpowiedzialne za wiązanie i transportowanie tlenu. Zbyt mała ilość hemoglobiny może świadczyć o niedokrwistości i niskim poziomie żelaza.
Normy – kobiety: 11,5-16,0 g/dl; mężczyźni: 12,5-18,0 g/dl.

Hematokryt (HCT) – to stosunek objętości erytrocytów do objętości całej krwi podawany w procentach lub ułamków. Poziom hematokrytu jest skorelowany zazwyczaj z ilością hemoglobiny. Normy — kobiety: 37-47%; mężczyźni: 42-52%.

Erytrocyty (RBC) – ilość czerwonych krwinek – czyli ciałek krwi odpowiedzialnych za transport tlenu i dwutlenku węgla.
Normy — kobiety: 4,2-5,4 × 1012/l; mężczyźni: 4,7-6,1 x 1012/l

Leukocyty (WBC) – białe krwinki, czyli leukocyty biorą udział w reakcjach odpornościowych organizmu. Zależnie od typu zaburzeń ich liczba może się zwiększać – np. w przypadku niektórych infekcji bakteryjnych, czy wirusowych. Leukocyty obejmują szereg komórek odpornościowych, do najważniejszych należą granulocyty, limfocyty, oraz monocyty.

Granulocyty zasadochłonne (BASO) – bazofile – ich wzrost świadczy o przewlekłych stanach zapalnych, spadek zaś następuje w nagłych infekcjach.

Norma: 0-0,2 x 109/l

Granulocyty kwasochłonne (EOS) – inaczej eozynofile, ich liczba wzrasta w stanach alergicznych, a spada przy silnym wysiłku fizycznym i niektórych chorobach.

Norma: 0-0,45 x 109/l

Granulocyty obojętnochłonne (NEUT) – neutrofile – wzrost ich liczby może być wywołany chorobami nowotworowymi, hematologicznymi, zawałem, oraz urazami. Spadek ich liczby może świadczyć o infekcji grzybiczej, wirusowej, czy bakteryjnej.

Limfocyty (LYM) – stanowią główną ochronę przeciwwirusową, więc ich wzrost świadczy o infekcji wirusowej.

Norma: 1,0-4,5 x 109/l

Monocyty (MONO) – grupa komórek odpornościowych migrująca z krwi do tkanek.

Norma: 0-0,8 x 109/l.

Płytki krwi (PLT) – trombocyty – biorą udział w proces krzepnięcia krwi i gojenia uszkodzeń tkanek.

Norma: 130-450 x 109/l

Morfologia stanowi podstawowe badanie i jest zlecana przez lekarzy Dolnośląskiego Centrum Ginekologii i Zdrowia Rodziny https://www.dcg.wroclaw.pl/ w ramach podstawowych badań diagnostycznych. Umożliwia to na szybkie wykrycie wielu zaburzeń.

Biochemia – podstawowa analiza funkcji organów

Badania biochemiczne krwi pozwalają na szybką kontrolę funkcjonowania poszczególnych organów i wykrycie nieprawidłowości. W tym celu badane jest osocze krwi żylnej. Najważniejsze parametry biochemii to:

Glukoza – poziom cukru we krwi, obrazuje funkcje trzustki oraz wydzielania insuliny.

Norma u osób dorosłych: 70–100 mg/dl.

Cholesterol – związek lipidowy pełniący liczne funkcje w organizmie, jednak jego nadmiar prowadzi do poważnych zaburzeń układu krążenia. Dzieli się na dwie frakcje HDL – tzw. dobry cholesterol zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, LDL – jego podwyższony poziom świadczy o rozwoju miażdżycy.
Normy: poziom cholesterolu nie powinien przekraczać 200 mg/dl,

Frakcje u kobiet: HDL 40–80 mg/dl; LDL <135 mg/dl.

Frakcje u mężczyzn: HDL 35–70 mg; LDL <135 mg/dl.

Kreatynina – podstawowy parametr obrazujący prawidłowe funkcjonowanie nerek.
Norma: 0,7–1,4 mg/dl.

ASPAT i ALAT – to enzymy wątrobowe obrazująca stan tego narządu. Podwyższony poziom ASPAT-u lub ALAT-u świadczą o zaburzeniach funkcji tego narządu.
Normy: ALAT 5–40 U/l; ASPAT 5–40 U/l.

Albuminy – to główne białka osocza krwi, produkowane przez wątrobę, które pełnią liczne funkcje w naszym organizmie. Ich spadek może prowadzić do poważnych zaburzeń w funkcji ciała oraz świadczy o rozwoju stanu chorobowego.

Norma: 3,5–5,0 g/dl.

Jonogram – poziom niezbędnych elektrolitów

Sód (Na+), potas (K+), chlorki (Cl-), wapń (Ca2+), magnez (Ca2+) i fosforany (PO43-) to najważniejsze pierwiastki naszego organizmu pełniące liczne funkcje. Znajdują się zarówno w osoczu, jak i płynach ustrojowych i komórkach. Odpowiadają za transport wody oraz pracę mięśni prążkowanych, gładkich oraz serca. Zaburzenia elektrolitowe pojawiające się w wyniku niewydolności nerek (wzrost potasu i sodu), czy zatrucia (spadek norm) może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia.

Normy jonogramu u osób dorosłych:

• sód (Na+) – 136–145 mmol;
• potas (K+) – 3,5–5,1 mmol;
• chlorki (Cl-) – 95–105 mmol;
• wapń (Ca2+) – 2,25–2,75 mmol;
• magnez (Mg2+) – 0,65–1,2 mmol/l;
• fosforany – 0,81–1,62 mmol/l;